ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွင့္ ရကၡိဳင္ၿပည္
ဦးေအာင္သာဦး
B.A., B.E.S.
၃-၁၁-၇၄


ရကၡိဳင္ၿပည္၌-
(၁) ဗုဒၶသာသနာေတာ္မဝင္ေရာက္မီ ဟိနိန္ၿပီးေသာ ဘာသာေရးအေၿခအနီ။
(၂) ဗုဒၶသာသနာေတာ္ဝင္ေရာက္လာပံု။
(၃) ေခတ္အဆက္ဆက္ ေၿပာင္းလဲၿပန္႔ပြားလာပံု။
ဤအခ်က္မ်ားမွာ ရဟန္းသွ်င္လူ အမ်ားၿပည္သူ႐ို႔ သိသင့္၊ သိထိုက္ေသာ အခ်က္မ်ားၿဖစ္ၾကပါသည္။ တခ်ဳိ႕လည္း အနည္းႏွင့္ အမ်ား သိၿပီးသားၿဖစ္ၾကစီကာမူ၊ အမ်ားအားၿဖင့္ အမႈမဲ့၊ အမွတ္မဲ့နီလာၾကပါသည္။ အကၽြႏ္ုပ္အဖို႔မွာ-ဤအေၾကာင့္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏွစ္ပရိေစၦဒ၊ ကာလအတန္ၾကာေအာင္ေလ့လာခပါဗ်ာယ္။ အဂုလည္းေလ့လာနီဆဲပါ။ ယေကေလ့ ၿပည့္စံုလံုေလာက္ဗ်ာယ္ဟူ၍ကား မဆိုႏိုင္ပါ။ ႐ွာဖြီစုေဆာင္း ေလ့လာရာ၌ အကၽြန္လက္လွမ္းမွီေသာ၊ ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ သုေတသန မၿပဳလုပ္ႏိုင္သိမ့္ေသာအခ်က္မ်ားဟိပါသိမ့္သည္။ သုေတသနၿပဳလုပ္ဖို႔က်န္ပါသိမ့္သည္။ အဂုေခတ္မွာသာမဟုတ္ေခ်။ ေနာင္လာလတၱံ႔ေသာေခတ္မ်ားမွာလည္း ဆက္လက္၍ သုေတသနၿပဳရပါလိမၼည္။ ယင္းေၾကာင့္-အဂုတင္ၿပခ်က္ကို အသင့္တင့္ႏွလံုးသြင္းၾကရန္ အႏူးအညြတ္ ပန္ၾကားအပ္ပါသည္။


ေဂါတမဗုဒၶပြင့္ေတာ္မမူမီ ရကၡိဳင္ၿပည္

မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ရကၡိဳင္ရာဇဝင္ကို ဒြါရာဝတီ (သံတြဲနယ္ၿမီ) မွအစၿပဳသည္ တြိ႔ရပါသည္။ (ဤဒြါရာဝတီသည္ သထံုၿမိဳ႕ႏွင့္မဲနမ္ၿမစ္ဝွမ္းေဒသစပ္ၾကားဟိ၊ သုေတသီ႐ုိ႕က ေအ၊ဒီ ၆ ရာစုပတ္ဝန္းက်င္၌ တည္ေထာင္ခသည္ဟုဆိုၾကေသာ မြန္႐ို႕၏ေဒသ၊ ဒြါရာဝတီမဟုတ္ပါ)။ ရကၡိဳင္ဒြါရာဝတီကို ဝါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝ-စေသာ ညီေနာင္တက်ိပ္႐ို႕အုပ္စိုးခၾကသည္ဟုဆိုေသာ္လည္း မည့္သည့္သၾကဇ္-ရာစုက တည္ေထာင္ခသည္ဟူသည္ကိုကား အတိတက်မသိရပါ။ ႐ွိရကၡိဳင္ရာဇဝင္ ဆရာၾကီးမ်ားကလည္း အလြန္႐ွိက်ေသာေခတ္ဟူ၍ သာမန္အားၿဖင့္ဆိုထားၾကသည္။ ဒြါရာဝတီေနာက္ပိုင္း၌ ရကၡိဳင္ၿပည္အလယ္ပိုင္းတြင္ ႐ွိေဝသာလီၿမိဳ႕ေတာ္ကို ၿဗဟၼဏရာဇာ အစဟိေသာ မင္း ၂၆ ဆက္တည္ေထာင္အုပ္စိုးၾက၍ တည္ေထာင္ေသာ သၾကဇ္ကို ကုသမင္းသၾကဇ္ ၄၀၀၅ ခုဟု(ကြယ္လြန္သူ) ရာဇဝင္သုေတသီ ဦးခ်န္ထြန္း၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕၏ ႐ွိေဟာင္းပီမူတေစာင္၌ တြိ႔ရပါသည္။ ထုိမင္း ၂၆ ဆက္သည္ ကုသမင္းသၾကဇ္ ၄၀၀၅ မွ ၅၉၉၅ ထိ၊ ႏွစ္ေပါင္း ၁၉၉၀ အုပ္စိုးၾက၏ဟု ဆိုပါသည္။

ၿဗဟၼဏရာဇာမင္းဆက္လြန္ၿပီးေနာက္၊ ႐ွိေဝသာလီ (ေဝသာလီေက်ာက္လွီကား မဟုတ္သိမ့္ပါ။) ၌ မင္းတဆက္အုပ္စိုးေၾကာင္း အာနႏၵစၿႏၵေက်ာက္စာ ပဌမပိုင္း၌ တြိ႔ရပါသည္။ ကုသမင္းသၾကဇ္ ၅၉၉၅ ခုတြင္ ႐ွိေဝသာလီ၌ မင္းဆက္တဆက္ အုပ္စိုးနီခ်ိန္မွာပင္၊ ပထမဓညဝတီကို မာရယုမင္း ၅၄ ဆက္-မ်ဳိးၿခား ၃ ဆက္။ အားလံုး ၅၇ ဆက္။ ႏွစ္ေပါင္း ၁၈၁၈ ႏွစ္။ ယင္းမွတဆက္တည္း ဒုတိယ ဓညဝတီကို ကမၼရာဇာမင္း ၂၈ ဆက္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၉၂၇ ႏွစ္။ အသီးသီးအုပ္စိုးခသည္ဟု ႐ွိရာဇဝင္ဆရာၾကီးမ်ားက ဆိုထားၾကသည္။ ဤသည္ကိုေထာက္႐ႈၿခင္းအားၿဖင့္ ရကၡိဳင္ၿပည္ေတာင္ပိုင္း၌ ဒြါရာဝတီ၊ အလယ္ပိုင္း၌ ေဝသာလီ၊ ေၿမာက္ပိုင္း၌ ဓညဝတီ႐ို႔ကိုတည္ေထာင္ကာ ႐ွိရကၡိဳင္လူမ်ဳိး႐ို႕ နီထိုင္လာခသည္မွာ ယင္းေလာက္႐ွိက်ေသာ ေခတ္ကာလကပင္ ၿဖစ္ေၾကာင္း သိၾကရပါသည္။

ဒုတိယ ဓညဝတီ၌ ကမၼရာဇာ၏အႏြယ္ေတာ္ ေနာက္ဆံုးၿဖစ္ေသာ သီရိရာဇာသည္၊ (အိႏၵိယၿပည္၏ဘုိးေတာ္အဥၨနမင္း။ရကၡိဳင္ၿပည္၌ ရာလမာယုမင္း ၿဖဳိၾကြင္း) သၾကဇ္မွာ ၉၇ ခု၊ ခရဇာ္မေပၚမီ ဘီ၊စီ ၅၈၀ တြင္ကြယ္လြန္ပါသည္။ ယင္းအခ်ိန္၌ အိႏၵိယၿပည္ မဇၥ်ိမေဒသ၌ ေဂါတမၿမတ္စြာဘုရားပြင့္ေတာ္မမူသိမ့္ပါ။ ထုိသၾကဇ္-၁၀၃ ခု၊ သီရိရာဇာကြယ္လြန္၍ ၆ ႏွစ္ေၿမာက္သို႔ေရာက္ၿပီးမွ ပြင့္ေတာ္မူသည္။

(ဂနိန္႔ရခိုင္ျပည္ဘေလာ့မွ)