အခန္း (၅)
ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္ဟန္အမူနာမ်ား
လံုးဝကာရန္ထပ္သည္လည္းရႏုိင္သည္။ မထပ္သည္လည္းဟိသည္။ တစိပ္တေဒသ ထပ္သည္လည္းဟိသည္။ မထပ္သည္လည္းဟိသည္။ အကၡရာလံုးေရ ေလးလံုးတပါဒ ညီသည္မ်ား၊ မညီသည္မ်ား၊ ေလးလံုးတပါဒထက္ပိုသည္၊ ေလ်ာ့သည္မ်ားလည္းဟိေၾကာင္း တြိ႔မည္ျဖစ္သည္။
ေလးလံုးႏွစ္ပါဒတစ္စံုယူ၍ စပ္ပံုမ်ား၊ ေလးလံုးညီသံုးပါဒတစ္စံုယူ၍ စပ္ပံုမ်ား၊ ေလးလံုးေလးပါဒတစ္စံုယူ၍စပ္ပံုမ်ားေသာ္ တူညီၾကေပ၏။ လံုးေရမညီဘဲ သံုးပါဒတစ္စံု၊ သံုးပါဒတစ္စံု၊ ေလးပါဒတစ္စံု စပ္နည္းမ်ဳိးတိကိုကား ေဖာ္ျပပါအတိုင္း သိသာႏိုင္ေပ၏။
ထိုတြင္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစ္စံုစီစပ္နည္း၌ ဆိုလွ်င္ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္း၌ ေဖာ္ျပခသည့္အတိုင္း ---“၃-၁၊ ၃-၂၊ ၃-၃၊ ၄-၁၊ ၄-၂၊ ၄-၃” စပ္နည္း (၆)မ်ဳိးလံုးပင္တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။
ႏွစ္ပါဒတစ္စံုစပ္နည္း (၁) နည္း၌ အခံအအုပ္ အကၡရာလံုးေရမညီဘဲ တကြဲတျပား စပ္သည္မ်ားလည္း တြိ႔ဟိႏိုင္ေပသည္။ ထိုတြင္ အသံေလးလံုး၊ အအုပ္၌သံုးလံုး၊ ေလးလံုး၊ အခံ၌ ငါးလံုး၊ အအုပ္၌ သံုးလံုး၊ ေလးလံုးစပ္နည္းတိမွာ ရခိုင္သံခ်ပ္စပ္နည္း၊ တံုးျခင္းစပ္နည္းမ်ားႏွင့္ ဆင္တူေပ၏။
ယင္းသို႔ ႏွစ္ပါဒတစ္စံုစီယူ၍စပ္ပံုစပ္နည္းမ်ားကို ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာ႐ို႕မွ႐ွာဖြီ ရဟိသေလာက္ ခန္႔ခြဲ၍ သာဓကႏွင့္တကြ တြဲစပ္ကာတင္ျပထားေပ၏။ ထိုတြင္ အမိန္း၊ အေျဖ၊ အတင္အခ်၊ အျပန္အလွန္ စပ္နည္းစပ္ပံုမ်ားလည္း တြိ႔ႏိုင္ေပသည္။
ထိုသံုးပါဒတစံုယူ၍စပ္နည္း၌---
၁။ ။သံုးပါဒလံုးကာရန္ခ်ိတ္ဆက္ေသာ သံုးခ်က္ညီစပ္နည္း။
၂။ ။အလယ္တပုိဒ္ညွပ္ေသာ လိုင္ျပန္စပ္နည္း။
၃။ ။ပထမပါဒႏွင့္ ဒုတိယပါဒထပ္၍ တတိယပါဒကာရန္႐ြတ္စပ္နည္း။
၄။ ။အစ ပထမပါဒသာကာရန္႐ြတ္၍၊ အလယ္ဒုတိယပါဒႏွင့္ အဆံုးတတိယပါဒကာရန္ထပ္ေသာ စပ္နည္း။
၅။ ။အစ၊ အလယ္၊ အဆံုးျဖစ္ေသာ သံုးပါဒလံုး ကာရန္မထပ္ေသာ ကာရန္႐ြတ္စပ္နည္း။
ဤသို႔ (၅) မ်ဳိးရႏိုင္သည္။
ထို(၅)မ်ဳိး႐ို႕တြင္ကား (၅)နံပါတ္စပ္နည္းသည္ မလြဲမေယွာင္သာေသာစပ္နည္းမ်ဳိးျဖစ္ေပရာသည္။ (၃) ႏွင့္ (၄) နံပါတ္စပ္နည္းတိကဲ့သို႔ အနည္းအပါးကာရန္႐ြတ္၍ စပ္ဆိုျခင္းမ်ဳိးကား ျမန္မာေလးဆစ္စပ္နည္း၌လည္း တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။ ထို(၅) မ်ဳိး႐ို႕တြင္ ပါဒညီလံုးေရအကၡရာမဟိကတ္။ အကၡရာလံုးေရတပါဒႏွင့္ ႏွစ္ပါဒမတူညီကတ္ေခ်။
(က)
ႏွစ္ပါဒတစ္စံုစပ္နည္းမ်ား
(၁) ေလးလံုးညီ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစံုစီယူ၍စပ္နည္းမ်ား
၁။ ။ယိုင္းျဖဴစင္ေက၊ ယင္းပုခြက္ကို (၃-၁ --စပ္နည္း)
၂။ ။ျပႆဒ္ပ်င္ပ်ာ၊ စြန္းတင္ၾကက္လို႔ (၃-၂- -------)
၃။ ။အညီေမ႐ို႕၊ ဖူးကတ္ေတေလ (၃-၃------------)
၄။ ။အတြင္းကန္မွာ၊ ၾကာနီေထာင္ေသာင္း (၄-၁------)
၅။ ။ၾကက္ယွာဒဏ္စြန္၊ တံခြန္လိပ္လက္ (၄-၂--------)
၆။ ။ဖိုးေခါင္လည္းက်ဴး၊ ေမလည္းခူးေရ (၄-၃-------)
(၂) ကာရန္႐ြတ္ သံခ်ပ္-ဒံုးျခင္းမ်ားစပ္နည္းဟန္ကဲ့သို႔စပ္နည္း
၁။ ။ အုန္းသီးခြန္ထူ၊ ညွင္ရီပပါး။
၂။ ။အပုေမဆင္၊ ဆင္ကာပုလဲ။
၃။ ။ၾကင္ေသာင္ေသာင္နန္႔၊ လ-ေကာင္း ပ-ေယာင္။
၄။ ။ေဒတလင္းကို၊ ညက္ေအာင္လယ္ခ။
၅။ ။ေတာင္လီသြက္သြက္၊ ေျမာက္လီသြက္သြက္။
၆။ ။႐ႊီသီးတပတ္၊ ငြီသီးတပတ္။
၇။ ။ျမတ္စီစြန္းစီ၊ လားကတ္ခီေမ။
၈။ ။သၾကၤန္ရက္မွာ၊ ပို႔ခလိုက္ေလ။
၉။ ။အစံေမကို၊ ယိုင္းယင္ဆိုးေက။
၁၀။ ။အေ႐ွ႕ပန္းထိန္၊ အေနာက္ပန္းဘဲ။
၁၁။ ။ခါးမွာမပါ၊ လက္မွာၾကန္ဆစ္။
(၃) အကၡရာလံုးေရမညီေသာ ႏွစ္ပါဒတစံုစီစပ္နည္းမ်ား
-----ပထမပါဒ----------------------------------------ဒုတိယပါဒ
၁။ေတာင္တက္--------------------------------------ဝါးရစီ (၂-၃)
ျမစ္ဆင္း---------------------------------------------ငါးရစီ (၂-၃)
၂။ ေတာင့္ကို----------------------------------------အလိုလိုက္ေက (၂-၄)
၃။ အႏွစ္ကို------------------------------------------ယူယူ (၃-၂)
အကာကို---------------------------------------------စားစား(၃-၂)
အစူလြဲ------------------------------------------------ယိုင္း-ယုိင္း (၃-၂)
၄။ စပါးလွန္း------------------------------------------ဇကန္းဖို႔ (၃-၃)
ဝက္သားကင္-----------------------------------------ေမာင္သွ်င္ဖို႔ (၃-၃)
အေမေလ---------------------------------------------ေရာက္မေလ (၃-၃)
ၾကက္ဖတြန္-------------------------------------------တန္းထက္က (၃-၃)
ခ်င္းခ်င္းနီ----------------------------------------------လိုင္မွာစြပ္ (၃-၃)
ေကာက္စရီ--------------------------------------------သီေအာင္သတ္ (၃-၃)
၅။ ေသာ္ဒရီ--------------------------------------------အယင္ၿပီးလီ (၃-၄)
ဂုမေပ်ာ္------------------------------------------------ဇာခါေပ်ာ္ဖို႔ (၃-၄)
မိကိုယ္ကို----------------------------------------------မိကိုပီးေလ (၃-၄)
ေတာင္ကိုတက္----------------------------------------ဝါးရစီ (၃-၄)
စူးခက္ရံ------------------------------------------------ဖက္ရံေတာမွာ (၃-၄)
၆။ နင့္လင္ဇာကို---------------------------------------လား-လား (၄-၂)
အစရာေလ---------------------------------------------ရီငံ (၄-၂)
အဖ်ားရာေလ-------------------------------------------ရီေကာင္း (၄-၂)
ေထြငါးကိုလည္း----------------------------------------ကင္-ကင္ (၄-၂)
ေဒငါးကိုလည္း------------------------------------------ခ်က္-ခ်က္ (၄-၂)
နတ္ေတာင္ဖလာ---------------------------------------ဆီး-ဆီး (၄-၂)
သွ်င္ေတာ္လိုက္လို႔--------------------------------------ၿဗီး-ၿဗီး (၄-၂)
အဘုေခ်လႊဲ---------------------------------------------ယိုင္း-ယိုင္း (၄-၂)
ၾကည့္ခီကတ္ေမ----------------------------------------လာတ္-လာတ္ (၄-၂)
တခ်က္ႏွင္လိုက္----------------------------------------ဒူ-ဒူ (၄-၂)
၇။ တိမ္ကိုခြဲေက----------------------------------------မဝဲေက့ (၄-၃)
ပုတ္ေခ်ာင္ၾကားမွာ-------------------------------------ဝွက္ပ်ာထား (၄-၃)
နာလိုေရလား------------------------------------------ေျခမသွ်/ေခ် (၄-၃)
ပိုးပစိုင္းသံ----------------------------------------------ညံသသြား (၄-၃)
ေဂါက္ရီမိငါး--------------------------------------------ေၾကာင္စားေရ (၄-၃)
အစူးလည္းထြင္----------------------------------------နီလည္းဝင္ (၄-၃)
မိလည္းကိုယ္တိုင္--------------------------------------မဆက္ႏိုင္ (၄-၃)
ကတုတ္ေခ်ာင္က---------------------------------------ရီယုိေရ (၄-၃)
အမိသတ္ေက-------------------------------------------ငါငိုေရ (၄-၃)
ဘားဘာေရာက္ေက------------------------------------တိုင္ေျပာေမ (၄-၃)
ေတာက္တဲးျမည္ေက------------------------------------ေညာင္ေခါင္းက (၄-၃)
႐ႊီေခါင္းေအာက္------------------------------------------ကံ့ေကာ္ပင္ (၄-၃)
ကံ့ေကာ္ပင္ေအာက္-------------------------------------ပိႏၷဲေတာ (၄-၃)
၈။ ခ်မ္းသာၿမိဳ႕မွာ----------------------------------------စ႐ုိက္ေကက်ေရ (၄-၅)
ေတာင္ပုတ္ေကမွာ -------------------------------------က်ားေသွ်ေကေက်ာ္လမ္း (၄-၅)
မင္းသားစံညိဳ-------------------------------------------ဆယ္ေရခုနစ္ေယာက္ (၄-၅)
လက္ပံပင္မွာ--------------------------------------------ဇရက္ေကရီစြတ္ (၄-၅)
၉။ မိုးသီးေပါက္က်ေရ-----------------------------------ကိုယ္နာေရ (၅-၃)
မကၠလာယူခ---------------------------------------------ပါရဲဘ (၅-၃)
အဂၤရားပြင့္ျဖဴ--------------------------------------------ပြင့္ေတာ္မူ (၅-၃)
ဝရာဇ္ေတာင္စာတီ---------------------------------------လံုးပတ္ညီ (၅-၃)
ဒိုးတလင္းလက္စြပ္---------------------------------------ဝတ္ရေမ (၅-၃)
လက္ဝဲၾကည့္ေကလဲ-------------------------------------ငါေစာ္ပ်ာ (၅-၃)
တခြက္ပီးလို႔လည္း---------------------------------------မသက္သာ (၅-၃)
ႏွစ္ခြက္ပီးလို႔လည္း---------------------------------------မသက္သာ (၅-၃)
လက္စြပ္ေခ်ခဗ်ာ-----------------------------------------စိန္ေယာင္းယာ (၅-၃)
မယာထီးအသွ်င္------------------------------------------ဆုေတာင္းယင့္ (၅-၃)
၁၀။ အထက္မွာစြန္ၿခံ-------------------------------------ေအာက္မွာေက်ာက္တိုက္ (၅-၄)
စရပ္ေကၿမိဳင္ၿမိဳင္-----------------------------------------နီ႐ိုင္မထိုး (၅-၄)
ဝက္မေယေလာင္လင္------------------------------------နာၾကင္လိေမ (၅-၄)
လက္က်ဳိးမကူရာ-----------------------------------------လွီေလွာ္မတတ္ (၅-၄)
ေခါင္းမွာခ်ပ္တရာ-----------------------------------------နားမွာညွစိမ္း (၅-၄)
ပန္းဇင္းေသွ်ဖုန္းဆိုး---------------------------------------ငါ့င/ရဲကို (၅-၄)
၁၁။ အသူကစပ္ေဖာ္--------------------------------------ဓား႐ွည္ခုနစ္စင္း (၅-၅)
ငါ့႐ို႕ကစပ္ေဖာ္---------------------------------------------ဓား႐ွည္ခုနစ္စင္း (၅-၅)
ငွက္ခါးေကခင္ပုတ္----------------------------------------ထီး(ဒီး)ဒုတ္ေကလင္းျပာ (၅-၅)
၁၂။အပ်ဳမေသွ်တစု----------------------------------------တိုင္ပင္ျပဳ (၆-၃)
ပ႐ြက္ဆိတ္ေကတေကာင္---------------------------------ခါးပန္းေယွာက္ (၆-၃)
ပဇြန္ဆိတ္ေကရင္တင္-------------------------------------ကိုသာျမင္ (၆-၃)
အရင္းပိုင္ကိုယူေမ------------------------------------------ႀကီးခေမ (၆-၃)
ဆီးမီးခြက္ေခ်ေျပာင္ေျပာင္---------------------------------လွေဝေမာင္ (၆-၃)
ဗုေပါက္ေသွ်သံုးလံုး----------------------------------------ပုဝါဖံုး (၆-၃)
၁၃။ ပတၱလားေယၿပိန္ေျပာက္-----------------------------မိုးႀကိဳးေယာင္ေလ (၆-၄)
(၄) ႏွစ္မ်ဳိးေရာစပ္နည္းမ်ား
------၃/၂--------------------------------------------------------၃/၂------(၅-၅)
၁။ ဒါးမကို-ယူလီ-------------------------------------------------ဒါးဖိုကို-ပစ္ခ
အရိပ္ေက-ၿမိဳင္ၿမိဳင္-----------------------------------------------နဖီေယ-ေကာက္ျခင္း
သရက္ေက-ခ်ဳိခ်ဳိ-------------------------------------------------သဝင္ေက-ျမစ္ျမစ္
ေတာင္လီက-လာလာ--------------------------------------------ေျမာက္လီက-လာလာ
အပြင့္ေယ-ျဖဴျပာ-------------------------------------------------အညွာေက-ေကာက္ျခင္း
အႏွစ္ကို-ယူယူ---------------------------------------------------အကာကို-ပစ္ပစ္
ဇကန္းလည္း-အာအာ---------------------------------------------ခဲဝါလည္း-ေသာင္းေသာင္း
ခြီးသမီး-အိမ္ျဖဴ----------------------------------------------------နီပူက-ရဲရဲ
သခြားေခ်-ပြင့္မံု----------------------------------------------------ဖ႐ံုေခ်-ပြင့္သစ္
------၃/၂----------------------------------------------------------၂/၃-
၂။ အသူလႊဲ-ယိုင္းယိုင္း---------------------------------------------အဘုေသွ်လႊဲ-ယိုင္းယိုင္း
ေအာက္ကလည္း-ပ်ဥ္္ခင္း-----------------------------------------အထက္ကလည္း-ပ်ဥ္စီ
------၃/၃----------------------------------------------------------၂/၃-
၃။ စာစိတ္ေက-စာစိတ္ေက----------------------------------------ပန္းေကာက္-ကတ္ဖိေမ
နင္သီသီ-ငါသီသီ---------------------------------------------------ပန္းပင္-ရေကက်ီ
------၄/၂----------------------------------------------------------၄/၂-
၄။ အဝကလည္း-ေလာင္းေလာင္း--------------------------------အဖ်ားကလည္း-ေလာင္းေလာင္း
အဝရာလည္း-ရီငန္------------------------------------------------အဖ်ားရာလည္း-ရီငန္
ေထြငါးကိုလည္း-သင္သင္-----------------------------------------ေဒငါးကိုလည္း-ခ်က္ခ်က္
အာကာရာသီး-ဆြတ္ဆြတ္----------------------------------------စာေမမည္သူ-မြတ္မြတ္
နတ္ေတာင္ဖလာ-ဆီးဆီး-----------------------------------------သွ်င္ေတာ္လိုက္ပို-ၿဗီးၿဗီး
------၄/၂----------------------------------------------------------၄/၃-
၅။အသူ႔ထမင္း-ေထာင္ေထာင္---------------------------------႐ြာေတာ္လံုးမွာ-ပပန္းေျပာင္
နင့္လင္ဇာကို-စားစား-------------------------------------------နပ်ဳိသီးကို-ဇာမွာထား
ပုတ္ေခ်ာင္ၾကားမွာ-ထားထား-----------------------------------နင့္လင္ေရာက္ေက-ဇာကိုစား
အေမလက္ေကာက္-သြင္သြင္-----------------------------------ဇကန္းတိုင္မွာ-ဆြဲပ်ငင္
အိုးပုတ္ကေသွ်-ျဗဳစင္-------------------------------------------ၿဂိဳးၾကာဥကို-လက္ဝဲတင္
(၅) အမိန္းအေၿဖ၊ အျပန္အလွန္၊အတင္အခ်စပ္နည္းမ်ဳိးမ်ား
၁။
မိန္း။ အဘာဝါ
ေၿဖ။ အဘာဆံုခြတ္လားခယင့္။
မိန္း။ ဆံုဝါ
ေၿဖ။ ဆံုစပါးေထာင္းလီယင့္။
၂။
မိန္း။ ဇာပါလတ္ေတေရာင္
ေၿဖ။ ငတင္းစပ္။
မိန္း။ စပ္ေတက, ဇာေရာင္
ေျဖ။ စပ္ေတက,င႐ုပ္သီး။
၃။
မိန္း။ အဖိုး အဖိုး ဇာတူးေရ
ေျဖ။ ေ႐ႊ၊ေငြ တူးေရ
မိန္း။ ေ႐ႊနန္႔ ေငြနန္႔ဖ,ကတ္ေမ
ေျဖ။ မ-ဖ
၄။
မိန္း။ အေဝ အေဝ မင္းအဘာဝါ
ေျဖ။ အဘာစ်ီးျပဳလားခေရ
၅။
မိန္း။ ေပါက္ပင္ ေပါက္ပင္ ႐ႊီေပါက္ပင္
ေပါက္ပင္ကိုင္းလိုင္း ခါးစိုင္းစိုင္းမွာ
႐ႊီဗ်ဳိင္းဇာျဖစ္နားပါေရ။
ေျဖ။ ငါးေပၚလို႔ နားပါေရ
မိန္း။ ငါးဇာျဖစ္ ေပၚပါေရ
ေျဖ။ ကၽြဲၿမံဳလို႔ ေပၚပါေရ။
၆။
ကညာပ်ဳိ။ ေတာင္လီကလာလာ၊ ေျမာက္လီကသြတ္သြတ္၊ အဖိုးသွ်င္မွာ၊ ခေယာက္ျပတ္လို႔။
အဖိုးအို။ ခြီးသမီးအိမ္ျဖဴ၊ နီပူကရဲရဲ၊ နင့္ထပိန္မွာ၊ အနားၿပဲေရ။
တပည့္။ မဥၨရီခက္လံ၊ ခက္ဖ်ားခံမွာ၊ ႏႈံ႕လတ္ေတ၊ ႐ႊီႏို႔သွ်င္၊ မိခင္ႏို႔ကို၊ မြတ္လတ္ေတ၊ ဆရာေတာ္၊ သွ်င္ပင္ေက်ာင္းက၊ ႐ႊတ္ပါလား။
ဆရာေတာ္။ တတိုင္းတျပည္၊ ပိုင္ေရမက္သား၊ ဒေအာင္ေက်ာ္၊ ေနာင္ေတာ္႐ႊတ္ေက၊ ငါ႐ြတ္ယင့္ေလ။ ငါ႐ြတ္ယင့္။
-------------------
Posts
0 မွတ္ခ်က္:
Post a Comment